Tularemi

Tularemi: Tanı, Tedavi ve Önleme

Tularemi, Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu, hayvanlardan insanlara bulaşabilen önemli bir zoonotik enfeksiyon hastalığıdır.

Doğru ve erken tanı ile uygun antimikrobiyal tedavi, hastalığın yönetiminde kritiktir. Kişisel ve çevresel koruyucu önlemler, aşılama ve kontrol programları da tularemiden korunmada kilit rol oynar.

Tularemi Nedir?

Tularemi, da tavşan humması veya “hastalık on bir numaralı” olarak da bilinen, F. tularensis bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Başlıca klinik tablolar:

• Ülseroglandüler form: Deri lezyonları, lenf bezi şişmeleri
• Orofarengeal form: Boğaz ağrısı, yutma güçlüğü
• Pnömonik form: Akciğer enfeksiyonu, solunum sıkıntısı
• Tifoid form: Ateş, halsizlik, karın ağrıları

Tularemi, genellikle hafif seyirli olsa da, ölümcül seyredebilen formları da mevcuttur.

Bulaşma Yolları

Tularemi, başlıca aşağıdaki yollarla insanlara bulaşabilir:

1. Doğrudan Temas: Enfekte hayvanların, özellikle tavşanların dokuları, salgıları ile temas
2. Kontamine Çevre: Enfekte su, toprak, bitki materyalleri
3. Vektör Aracılığıyla: Keneler, sinekler, sivrisinekler gibi vektörler
4. Kontamine Gıda/Su: Enfekte hayvan ürünleri tüketimi

Uygun koruyucu önlemler alınmadığında, tularemi kolayca bulaşabilir.

Tanı ve Laboratuvar Bulguları

Tulareminin tanısında aşağıdaki yaklaşımlar kullanılır:

1. Klinik Değerlendirme:
   • Belirti ve semptomların analizi
   • Hayvan teması, risk faktörlerinin sorgulanması
2. Laboratuvar Testleri:
   • Serolojik testler (aglütinasyon, ELISA)
   • PCR testleri (DNA tespiti)
   • Kültür yöntemleri
   • Kan, doku, BOS örneklerinde
3. Görüntüleme Yöntemleri:
   • Radyolojik, ultrasonografik tetkikler
   • Organ tutulumunun değerlendirilmesi

Doğru tanı, klinik, epidemiyolojik ve laboratuvar bulguları birlikte değerlendirilerek konulur.

Tedavi Yaklaşımları

Tulareminin tedavisinde aşağıdaki yöntemler uygulanır:

1. Antimikrobiyal Tedavi:
   • Streptomisin, gentamisin, kinolonlar, tetrasiklin grubu antibiyotikler
   • İlaç seçimi, hastalık formu ve klinik tabloya göre
2. Semptomatik Tedavi:
   • Ateş, ağrı, sıvı-elektrolit desteği
   • Komplikasyonların yönetimi
3. Destek Tedavileri:
   • Yoğun bakım desteği, solunumsal, hemodinamik tedaviler

Erken tanı ve uygun antibiyotik tedavisi, tulareminin yönetiminde kritiktir.

Korunma Önlemleri

Tularemiden korunmak için aşağıdaki önlemler önerilir:

1. Kişisel Koruyucu Önlemler:
   • Enfekte hayvanlarla temasın önlenmesi
   • Kontamine su, toprakla temasın minimizasyonu
   • Vektörlerden (keneler, sinekler) korunma
2. Çevresel Önlemler:
   • Hayvan barınaklarının, çiftliklerin temizliği
   • Vektör kontrolü ve mücadelesi
   • Güvenli içme suyu, sanitasyon sağlanması
3. Aşılama ve Kontrol Programları:
   • Enfekte hayvanların tespit ve kontrolü
   • Tularemi aşısı uygulamaları

Koruyucu önlemler ve etkin kontrol programları, tulareminin önlenmesinde önemli rol oynar.

Uzm. Dr. Ahmet Cem ÖZUĞUZ
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı