AIDS

AIDS: Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavi

AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu), HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) tarafından oluşturulan, ilerleyici ve yaşamı tehdit eden bir hastalıktır.

AIDS, HIV virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Erken tanı, etkili antiretroviral tedavi ve fırsatçı enfeksiyonların kontrolü, hastaların yaşam kalitesini ve beklenen ömrünü önemli ölçüde iyileştirebilir. Başta korunmalı cinsel ilişki olmak üzere, HIV/AIDS’in önlenmesi de son derece önemlidir.

AIDS Nedir?

AIDS, HIV virüsünün neden olduğu, vücudun bağışıklık sisteminin giderek zayıflaması ve ciddi enfeksiyonlara yatkınlık oluşturması sonucunda ortaya çıkan bir tablodur. HIV, bağışıklık sistemindeki CD4+ T hücrelerini hedef alarak onların sayısını ve işlevini azaltır. Bu durum, çeşitli fırsatçı enfeksiyonlara, kanser gibi ciddi hastalıklara yol açar.

HIV/AIDS’in Bulaşma Yolları

HIV, vücut sıvılarıyla (kan, cinsel sıvılar, anne sütü) temas yoluyla bulaşır. Başlıca bulaşma yolları şunlardır:

• Korunmasız cinsel ilişki (vajinal, anal, oral)
• Kontamine enjektör, cerrahi alet ve diğer kesici-delici aletlerin paylaşımı
• Anneden bebeğe gebelik, doğum veya emzirme sırasında

HIV, günlük yaşam aktiviteleri sırasında (öksürük, hapşırık, tokalaşma, sarılma, gıda tüketimi) bulaşmaz.

AIDS’in Belirtileri

HIV enfeksiyonunda, başlangıçta genellikle grip benzeri belirtiler (ateş, halsizlik, döküntü) görülür. Sonrasında, bağışıklık sistemi zayıfladıkça çeşitli fırsatçı enfeksiyonlar ve kanserler ortaya çıkar:

• Tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlar (pnömoni, sepsis)
• Mantar enfeksiyonları (kandidiyaz, kriptokokkoz)
• Viral enfeksiyonlar (CMV, herpes, hepatit)
• Protozoon enfeksiyonları (toksoplazmoz, cryptosporidioz)
• Çeşitli kanserler (Kaposi sarkomu, lenfoma)
• Nörolojik tutulum (demans, myelopati)

Bu belirtiler, bağışıklık sisteminin giderek zayıflaması ile ortaya çıkar ve ilerler.

AIDS Tanısı

AIDS tanısı için;

• Anti-HIV antikor testi (ELISA, Western Blot)
• HIV-RNA viral yük testi
• CD4+ T hücresi sayımı

gibi laboratuvar tetkikleri kullanılır. Ayrıca, fırsatçı enfeksiyonların ve kanserlerin tanısı için çeşitli görüntüleme ve biyopsi yöntemleri gerekebilir.

AIDS Tedavisi

AIDS’in tedavisinde iki temel yaklaşım vardır:

1. Antiretroviral Tedavi: HIV’in çoğalmasını ve bağışıklık sistemini baskılamasını engelleyen ilaçlar.
   • Birden çok ilaç kombinasyonu (HAART) kullanılır.
   • Viral yükü baskılar, CD4+ T hücre sayısını artırır.
   • Yaşam kalitesini ve beklenen ömrü önemli ölçüde iyileştirir.
2. Fırsatçı Enfeksiyonların Tedavisi: Oportünistik enfeksiyonların erken tanı ve uygun tedavisi.
   • Antibiyotik, antiviral, antifungal ilaçlar kullanılır.
   • Profilaktik ilaç tedavileri de uygulanabilir.

Ayrıca, immün sistemi güçlendirmeye yönelik yöntemler, destek tedavileri de katkı sağlayabilir.

HIV/AIDS Önlenmesi

HIV/AIDS’in önlenmesi için temel önlemler şunlardır:

1. Korunmalı Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı, güvenli cinsel ilişki.
2. Güvenli Kan/Organ Nakli: Donörlerin taranması, steril tıbbi uygulamalar.
3. Anne-Bebek Bulaşmasının Önlenmesi: Gebelikte antiretroviral tedavi, emzirmemek.
4. Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları: Toplumun HIV/AIDS konusunda bilgilendirilmesi.
5. Damgalanma ve Ayrımcılığın Önlenmesi: HIV pozitif kişilere destek olunması.

Uzm. Dr. Ahmet Cem ÖZUĞUZ
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı