Akut Gastroenterit: Nedenleri, Belirtiler, Tanı ve Tedavi
Akut gastroenterit, mide ve bağırsakların enfeksiyöz veya bakteriyel bir etken nedeniyle beklenmedik şekilde iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Sıklıkla ishal, kusma, karın ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir.
Akut Gastroenterit Nedir?
Akut gastroenterit, mide ve bağırsakların sağlıklı fonksiyonlarının bozulmasına yol açan, genellikle virüs, bakteri veya parazitler tarafından tetiklenen bir enfeksiyondur. Kısa süreli ve geçici bir durumdur, sıklıkla kendiliğinden iyileşir.
Akut Gastroenterit Nedenleri
Akut gastroenterit, çeşitli etkenler tarafından tetiklenebilir. Bunların başlıcaları:
- Virüsler: Rotavirüs, norovirüs, adenovirüs, enterik adenovirüs, astrovirüs
- Bakteriler: E.coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Clostridium difficile
- Parazitler: Giardia lamblia, Cryptosporidium, Entamoeba histolytica
Ayrıca, gıda zehirlenmeleri, ilaç/antibiyotik kullanımı, stres, irritan maddeler de akut gastroenterite yol açabilir.
Akut Gastroenterit Belirtileri
Akut gastroenterit tipik olarak şu belirtilerle kendini gösterir:
- İshal (sulu, sık, acil ihtiyaç hissi)
- Kusma
- Karın ağrısı ve kramplar
- Bulantı
- Ateş
- Halsizlik, güçsüzlük
- Baş ağrısı
- İştahsızlık
Belirtiler genellikle 1-2 gün içinde başlar ve kısa sürede kendiliğinden geçer. Ancak, aşırı sıvı kaybı, dehidrasyon veya diğer komplikasyonlar gelişebilir.
Akut Gastroenterit Tanısı
Akut gastroenterit tanısı için doktor aşağıdaki yöntemleri kullanır:
- Hasta öyküsü ve fizik muayene
- Dışkı incelemesi (mikroskobik, kültür, parazit analizi)
- Kan testleri (elektrolit, böbrek fonksiyon testleri)
- Görüntüleme testleri (ultrason, endoskopi) – komplikasyon şüphesi varsa
Akut Gastroenterit Tedavisi
Çoğu akut gastroenterit olgusu kendiliğinden iyileşir. Tedavi esas olarak destekleyicidir:
- Sıvı ve elektrolit replasmanı (oral ya da intravenöz)
- Antiemetik ilaçlar (kusma için)
- Analjezikler (ağrı kesici)
- Probiyotikler
- Antibiyotikler – yalnızca bakteri kaynaklı olgularda endikedir
Ağır veya komplikasyonlu olgularda hastaneye yatış ve daha kapsamlı tedavi gerekebilir.
Akut Gastroenterit Korunması
Akut gastroenteritin önlenmesi için aşağıdaki önlemler önemlidir:
- Hijyen: El yıkama, yiyecek-içecek hazırlarken hijyen kurallarına uyma
- Güvenli Gıda: Gıdaların doğru saklama, pişirme ve tüketimi
- Güvenli Su: Temiz ve güvenli su kaynaklarının kullanımı
- Bağışıklık Güçlendirme: Dengeli beslenme, probiyotikler, stres yönetimi
- Aşılama: Rotavirüs aşısı – çocuklarda
Uzm. Dr. Ahmet Cem ÖZUĞUZ
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı
